کتاب دانگ

موسیقی ایرانی، تُرکی و عربی خانواده‌ی بزرگی را تشکیل می‌دهند که دارای هزار سال قدمت است. این خانواده قرن‌ها دارای اصول و قاعده‌های تقریباً یکسانی بوده‌اند و همه‌ی فرهنگ‌های تشکیل دهنده‌ی آن، در تدوین این قواعد نقش داشته‌اند ولی بعد از مدت زمانی حدود چهار قرن، این خانواده از هم تفکیک شدند و دچار تحولات مجزایی گردیدند. در این نوشتار سعی بر آن شده تا دستگاه‌ها و آوازهای ایرانی مورد بررسی قرارگیرد تا بتوان برداشت صحیح‌تری از آن داشت. اساتید بزرگی بر این امر تلاش‌های بسیار ارزشمند انجام داده‌اند که در تاریخ موسیقی این مرزوبوم برای همیشه به یادگار باقی خواهد ماند.
در این کتاب سعی شده به آنچه بتواند باعث تحلیل دقیق در اجرا را سبب شود توجه گردد و تمام گوشه‌های بررسی شده در ابتدا شرح و در پایان، نُت‌نویسی بر اساس محدوده‌ی گوشه و تغییرات آن نگارش و گوشه‌های مشترک در دستگاه اصلی مورد بررسی قرارگرفته است. در دوره‌های آموزشی حدود پنجاه سال قبل هم کتاب‎های آموزشی موجود بود و بر اساس آن تدریس می‌شد ولی اساتید به این بسنده نکرده و توضیحات مربوطه را به‌صورت دست‌نویس به زبان موسیقی شرح و بیان می‌نمودند که امید است این روش آموزشی امروزه هم دنبال گردد.
نظر به اینکه تاریخ می‌تواند راهنمای بسیار خوبی در پیشبرد علوم مختلف باشد و حتی در قرآن کریم نیز برای سرگذشت پیشینیان و بررسی آن، اهمیّت فراوانی قائل شده و آیاتی در سوره‌های هود، یوسف، ابراهیم، مریم و… دلیل بر این معنا است. در فرمایشی از امیر مؤمنان علی (ع) که می‌فرمایند: عقل بر دو قِسم است، یکی تفکر و آگاهی‌هایی که انسان ذاتاً و بدون اکتساب از گذشتگان آن‌ها را داراست و قِسم دیگر معلوماتی که از راه بررسی رفتار و کردار و سرنوشت پیشینیان به دست آورده است (حکمت 25 نهج‌البلاغه)؛ به همین دلیل تاریخچه و تحولات موسیقی ایرانی از دوره‌ی قاجاریه تا حال به‌صورت خلاصه مورد بررسی قرار گرفته است.
با توجه به اینکه مباحث فواصل و گام‌ها از موسیقی کلاسیک، موضوع مهم در موسیقی ایرانی است به توضیح دقیق آن پرداخته شده است و در ادامه پس از بررسی و تحلیل دستگاه‌ها و آوازها، گوشه‌های ریتمیک موسیقی ایرانی بررسی گردیده و در انتها از هر دستگاه و آواز نمونه‌هایی (کهنه‌های همیشه نو) در اختیار نوازندگان قرارگرفته است. در ضمیمه‌ها، جداول برنامه‌های قدیم موسیقی اصیل (گل‌های جاویدان، برگ سبز و…) با شرح مقام یا مایه و نوازندگان جهت اطلاع نگارش شده است.